Tháng 7, Bộ GTVT đã trình Thủ tướng báo cáo nghiên cứu khả thi dự án cảng hàng không quốc tế Long Thành, đồng thời đề xuất 3 phương án đầu tư dự án này.
Phương án thứ nhất là nhà đầu tư khai thác sân bay sử dụng vốn vay ODA. Với cách làm này, nhà đầu tư sẽ được tiếp cận nguồn vốn vay rẻ hơn. Tuy nhiên, hiện nay, doanh nghiệp chỉ có thể vay lại vốn ODA của Nhật Bản và Hàn Quốc mà Chính phủ đã đi vay. Phương án này có nhược điểm là làm tăng nợ công và phải sử dụng tư vấn, nhà thầu xây lắp của nước cho vay.
Phương án thứ hai là giao Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) sử dụng vốn doanh nghiệp để đầu tư. ACV đang quản lý 21 cảng hàng không trên cả nước và là doanh nghiệp mà Nhà nước nắm giữ 95% cổ phần. Việc giao ACV đầu tư sẽ giúp Nhà nước kiểm soát được tài sản chiến lược của quốc gia, chủ động điều hành và đảm bảo an toàn, an ninh. Vì không sử dụng vốn vay ODA nên phương án này không làm tăng nợ công và có thể triển khai ngay công tác thiết kế kỹ thuật để khởi công vào đầu năm 2021, hoàn thành vào năm 2025.
Phương án thứ ba là đấu thầu chọn nhà đầu tư, khai thác bằng vốn doanh nghiệp theo hình thức đối tác công - tư (PPP), hợp đồng BOT. Phương án này có ưu điểm là không làm tăng nợ công vì không sử dụng vốn ODA. Hơn nữa, sau khi hết thời hạn hợp đồng BOT, Nhà nước còn có nguồn thu từ việc khai thác tài sản.
Việc chọn nhà đầu tư sẽ đảm bảo công bằng, minh bạch, đồng thời tạo cơ hội tham gia cho các doanh nghiệp có năng lực. Tuy nhiên, nếu đấu thầu chọn nhà đầu tư, dự án sẽ khó hoàn thành vào năm 2025 vì sẽ bị chậm khoảng 18 tháng.
Hình ảnh phối cảnh sân bay Long Thành. Ảnh: ACV
Ông Đỗ Tất Bình, Phó tổng giám đốc ACV cho biết, việc ACV làm chủ đầu tư sẽ có nhiều ưu điểm. Các tổ chức hàng không quốc tế đã khuyến cáo một nhà ga nên giao cho một nhà khai thác để đảm bảo đồng bộ thông suốt. Long Thành là nhà ga lớn nhất cả nước nên việc ACV đầu tư và quản lý cảng hàng không này sẽ tạo kết nối đồng bộ với các sân bay khác.
Theo ông Bình, ACV có bộ máy quản lý khai thác sân bay chuyên nghiệp và đơn vị cam kết thu xếp tài chính tốt nhất bằng vốn doanh nghiệp. ACV hiện đã tích lũy được hơn 24.000 tỷ đồng và sẽ tích lũy thêm trong giai đoạn 2019-2025, dự kiến sẽ cân đối được 1,5 tỷ USD để làm sân bay Long Thành. Để đầu tư các hạng mục, ACV chỉ cần vay một phần hoặc hợp tác cùng các đối tác khác.
"Chúng tôi có thể đầu tư cả khu bay, đường kết nối sân bay và nhà ga để đảm bảo tính đồng bộ cho sân bay, đạt tiến độ khai thác", ông Đỗ Tất Bình nói.
Trong báo cáo nghiên cứu khả thi, Bộ GTVT đã kiến nghị Thủ tướng, Hội đồng thẩm định Nhà nước chọn phương án mà ACV đề xuất để đầu năm 2021 sẽ khởi công và trong năm 2025 sẽ hoàn thành.
Bộ GTVT cho rằng, dù trước đây ACV chưa thực hiện dự án nào có quy mô như sân bay Long Thành nhưng đơn vị này đã làm nhiều dự án riêng lẻ như đầu tư sân đỗ tại Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng; xây dựng đường cất hạ cánh tại sân bay Phú Quốc, Cần Thơ; đầu tư nhà ga mới tại T2 Tân Sơn Nhất, T2 Nội Bài...
Việc giao ACV đầu tư có nhược điểm là phải đưa dự án ra đấu thầu quốc tế theo quy định của Luật Đấu thầu. Hiện Quốc hội mới có thẩm quyền giao ACV trực tiếp đầu tư, khai thác mà không qua đấu thầu. Đơn vị quản lý cảng cũng có thể gặp rủi ro tài chính nếu sân bay khai thác không được như tính toán của phương án tài chính.
Một hướng khác mà Bộ GTVT đưa ra là giao ACV thành lập doanh nghiệp mới với tỷ lệ vốn chi phối của ACV để đầu tư, khai thác sân bay Long Thành.
Đối với 3 phương án mà Bộ GTVT đưa ra, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, phương án vay vốn ODA thời gian qua đã cho thấy nhiều yếu kém, làm tăng nợ công, đồng thời kèm theo nhiều ràng buộc gây đội chi phí. Do đó, hình thức đầu tư này không nên được lựa chọn.
Ông Long cho rằng, phương án đảm bảo hiệu quả, minh bạch nhất là đấu thầu chọn nhà đầu tư. Tuy nhiên, để chất lượng công trình được đảm bảo, không đội giá, cơ quan nhà nước cần quy định hợp đồng chặt chẽ. Cũng theo vị chuyên gia này, phương án giao cho ACV đầu tư cần được xem xét kỹ vì không có sự cạnh tranh.
"Chúng ta có thể đẩy nhanh tiến độ đấu thầu, không nên vì lý do thời gian gấp rút mà phải chỉ định thầu", ông Ngô Trí Long nêu quan điểm.
Cherryl Phạm (Thanh Niên Việt)