Vì sao nắng nóng triền miên ở Nam Bộ vẫn chưa chấm dứt?

Nắng nóng kéo dài bất thường

Thông thường từ giữa tháng 2 hằng năm, Nam Bộ mới bắt đầu xuất hiện nắng nóng một vài nơi. Tuy nhiên, năm nay nắng nóng gay gắt đến sớm hơn trên diện rộng do ảnh hưởng của El Nino. So với cùng thời điểm của hai đợt El Nino hoạt động mạnh gần đây (tháng 2 các năm 2016 và 2020), năm nay cường độ nắng mạnh hơn khi tại các trạm quan trắc như Thủ Dầu Một, Nhà Bè, Vĩnh Long, Cao Lãnh và Thổ Chu, nhiệt độ đã phá vỡ mức nhiệt kỷ lục cùng thời kỳ. Nhiệt độ cao nhất ghi nhận trong tháng 2 năm 2016 và 2020 là 37 độ C (tại Biên Hòa); nhiệt độ cao nhất trong tháng 2/2024 là 38 độ C, được ghi nhận tại Biên Hòa vào ngày 15/2.

Ông Lê Đình Quyết, Trưởng phòng dự báo khí tượng thủy văn, Đài khí tượng thủy văn khu vực Nam Bộ cho biết, trong tháng 3, thời tiết khu vực Nam Bộ hầu hết không mưa hoặc có mưa nhỏ không đáng kể trong khoảng từ 23-31/3. Trong tháng hầu hết không mưa nên độ hụt mưa 100% phổ biến trên toàn bộ khu vực. Nắng nóng trên diện rộng và nắng nóng gay gắt xuất hiện trong nhiều ngày ở miền Đông và ven biên giới Tây Nam với nhiệt độ cao nhất 35-38 và trên 38 độ. Khu vực còn lại của miền Tây cũng có nắng nóng với nhiệt độ cao nhất 35-37 độ trong một vài ngày. 

Lượng mưa thiếu hụt dẫn đến khả năng thiếu nước ngọt cho sinh hoạt, đời sống và cây trồng; xâm nhập mặn vào sâu trong nội đồng ảnh hưởng lớn đến dân sinh và sản xuất nông nghiệp. Nắng nóng triền miên và trời không mưa, độ ẩm trong không khí giảm thấp gây nhiều khó khăn cho đời sống của người dân, cũng như các nguy cơ cao về cháy nổ, cháy rừng,...

Đài khí tượng thủy văn khu vực Nam Bộ nhận định, trong tháng 4, thời tiết TP.HCM nói riêng và khu vực Nam Bộ nói chung, nắng nóng và nắng nóng gay gắt diện rộng tiếp tục xuất hiện nhiều đợt trên khu vực miền Đông và ven biên giới Tây Nam. Nhiệt độ cao nhất phổ biến 35-38 độ, một vài nơi 38-39 và trên 39 độ. Ở các khu vực khác của miền Tây, nắng nóng diện rộng cũng xảy ra nhiều đợt và dài ngày với nhiệt độ cao nhất 35-37 độ, có nơi 37-38 độ. Đây cũng là thời kỳ cao điểm mùa nắng nóng năm 2024.

Ngoài ra, ông Lê Đình Quyết cho biết, các sản phẩm dự báo mô hình của các trung tâm khí hậu thế giới hầu hết cho kết quả lượng mưa khu vực này ở mức thấp hơn so với trung bình nhiều năm. Nửa đầu tháng 4 hầu hết không mưa; nửa cuối tháng có mưa rào và dông một vài nơi trong một vài ngày do tác động của đối lưu nhiệt địa phương, nhưng lượng mưa hầu hết không lớn.

Đài khí tượng lưu ý, cần đề phòng lốc, sét, gió giật mạnh và mưa đá trong những cơn mưa dông có khả năng xuất hiện trong tuần cuối tháng này. Trước đó, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cũng có nhận định, Nam Bộ khả năng bắt đầu mùa mưa muộn, từ giữa tháng 5. Riêng tháng 6, gió mùa Tây Nam xu hướng hoạt động mạnh hơn so với trung bình nhiều năm, khiến mưa gia tăng. 

Hạn hán, xâm nhập mặn do nắng nóng kéo dài

Ông Lê Đình Quyết cho biết, mùa mưa năm 2024 ở Nam Bộ khả năng sẽ bắt đầu muộn hơn trung bình nhiều năm cùng thời kỳ. Rrung bình nhiều năm mùa mưa bắt đầu từ khoảng cuối tháng 4 đến 10/5, năm 2023 bắt đầu từ khoảng ngày 10 - 20/5/2023. Năm nay, mùa mưa sẽ đến muộn hơn cả năm 2023.

"Sau khi mùa mưa bắt đầu là thời kỳ hoạt động mạnh của gió mùa Tây Nam và La Nina nên những đợt giảm mưa trong mùa mưa hầu hết không rõ ràng. Mưa vẫn còn xảy ra ở một vài nơi và thời gian giảm mưa không dài, chỉ khoảng 3 - 5 ngày. Đến cuối tháng 11/2024 mới kết thúc mùa mưa", ông Quyết nói.

Theo các chuyên gia, cường độ nắng nóng dần mạnh hơn, ít mưa, thời gian nắng nóng kéo dài, độ ẩm không khí không cao nên khả năng xảy ra hạn hán tại các tỉnh Nam Bộ cao, xâm nhập mặn tăng, ranh mặn sẽ đi sâu vào nội đồng. Đồng bằng sông Cửu Long cũng đối mặt với sụt lún, sạt lở đất do nước trong các kênh rạch dần cạn kiệt.

Để ứng phó với nắng nóng, hạn hán, các địa phương Đồng bằng sông Cửu Long, khu vực miền Trung và Tây Nguyên cần tổ chức theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết, thông tin dự báo khí tượng thủy văn, hạn hán, xâm nhập mặn; xác định mức độ ảnh hưởng đến từng địa bàn để chủ động triển khai các biện pháp ứng phó. Các địa phương hướng dẫn người dân sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, ưu tiên bảo đảm cấp nước sinh hoạt, các cơ sở y tế, giáo dục và các nhu cầu thiết yếu khác, kiên quyết không để người dân thiếu nước sinh hoạt.

Các chuyên gia cũng cảnh báo, từ nay đến hết mùa hạn mặn năm 2024, ở Đồng bằng sông Cửu Long còn chịu ảnh hưởng của 3 đợt xâm nhập mặn tăng cao (thời kỳ 8-14/4, 23-28/4, 6-12/5), trong đó đợt xâm nhập cao nhất là 8-14/4.

"Xâm nhập mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long mùa khô năm 2023-2024 ở mức cao hơn trung bình nhiều năm, nhưng không gay gắt như mùa khô năm 2015-2016 và năm 2019-2020. Các đợt xâm nhập mặn tăng cao ở khu vực Nam bộ khả năng tập trung trong tháng 4-5/2024 (từ 8-13/4, từ 22-28/4, từ 7-11/5). Tình hình xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long phụ thuộc vào nguồn nước từ thượng nguồn sông Mê Công, triều cường và còn biến động trong thời gian tới. Các địa phương ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long cần cập nhật kịp thời các thông tin dự báo khí tượng thủy văn và có các biện pháp chủ động phòng chống xâm nhập mặn", Trung tâm dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia khuyến cáo.

Nguồn: Sức khỏe đời sống.