Coi chừng bị xử hình sự khi dùng AI giả giọng nói, hình ảnh người nổi tiếng

Trí tuệ nhân tạo (AI) dường như đang trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống xã hội ngày nay... Tuy nhiên, đi cùng sự tiện lợi là nguy cơ bị lạm dụng, bị lừa dối và nhiều phiền phức khác. Trong đó, sự xuất hiện của deepfake (công nghệ tạo hình ảnh, video giả mạo) đang là mối đe dọa lớn cho xã hội.

Gần đây có tài khoản TikTok đăng nhiều video về một người phụ nữ bị cụt hai tay, phải bán hàng để nuôi con nhỏ. Tài khoản thu hút hàng triệu lượt xem và tương tác. Nhiều người đặt mua sản phẩm để ủng hộ. Tuy nhiên, toàn bộ các clip đều do AI tạo ra...

Mới đây, ca sĩ Mỹ Tâm và công ty giải trí của cô đưa ra thông báo trên fanpage cho biết Công ty đang phối hợp với các nền tảng để gỡ bỏ nội dung vi phạm và làm việc với cơ quan chức năng để can thiệp vì có nhiều video sử dụng hình ảnh, giọng nói AI giả mạo Mỹ Tâm để quảng bá sản phẩm...

Nhiều bạn đọc thắc mắc, việc dùng AI giả mạo nhằm mục đích thu hút tương tác, người mua hàng thì vi phạm pháp luật như thế nào?

Ca sĩ Mỹ Tâm bị người khác dùng AI giả mạo hình ảnh, giọng nói để quảng bá sản phẩm

Vi phạm quyền nhân thân

Trao đổi với phóng viên, các luật sư cho biết người bị ảnh hưởng quyền lợi bởi hành vi giả giọng nói, hình ảnh như trên có thể liên hệ cơ quan có thẩm quyền để đề nghị hỗ trợ, giải quyết.

Luật sư Cao Ngọc Sơn (Đoàn Luật sư TP.HCM) phân tích: Các hành vi vi phạm pháp luật nêu trên đã xâm phạm đến quyền nhân thân theo quy định của Bộ luật Dân sự

Cụ thể, Điều 32 Bộ luật Dân sự quy định cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình. Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý. Việc sử dụng hình ảnh của người khác vì mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người có hình ảnh, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.

Bị sử dụng hình ảnh trái phép, người có hình ảnh có quyền yêu cầu Tòa án ra quyết định buộc người vi phạm thu hồi, tiêu hủy, chấm dứt việc sử dụng hình ảnh, bồi thường thiệt hại và áp dụng các biện pháp xử lý khác theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, Điều 34 Bộ luật Dân sự quy định quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín. Theo đó, danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ. Cá nhân có quyền yêu cầu Tòa án bác bỏ thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mình.

Thông tin ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân được đăng tải trên phương tiện thông tin đại chúng nào thì phải được gỡ bỏ, cải chính bằng chính phương tiện thông tin đại chúng đó. Nếu thông tin này được cơ quan, tổ chức, cá nhân cất giữ thì phải được hủy bỏ.

Trường hợp không xác định được người đã đưa tin ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mình thì người bị đưa tin có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố thông tin đó là không đúng.

Cá nhân bị thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín thì ngoài quyền yêu cầu bác bỏ thông tin đó còn có quyền yêu cầu người đưa ra thông tin xin lỗi, cải chính công khai và bồi thường thiệt hại.

Hành vi dùng AI giả giọng, giả hình ảnh người khác để bán hàng là vi phạm pháp luật. Ảnh minh họa: AI

Có thể bị xử lý hình sự

Luật sư Trần Hoàng Hải Phong (Đoàn Luật sư TP.HCM) phân tích, trường hợp dùng AI chế giọng nói người nổi tiếng để bán hàng, chế hình ảnh cụt tay để thu hút người mua,... chưa bàn đến chất lượng sản phẩm hay động cơ, mục đích khác thì có thể vẫn là hành vi lừa dối khách hàng theo Điều 198 Bộ luật Hình sự bởi đó được xem là dùng thủ đoạn gian dối trong mua bán. Tuy nhiên, để xem xét một hành vi có vi phạm về tội lừa dối khách hàng hay không thì cơ quan chức năng phải xem xét có đủ yếu tố cấu thành tội phạm hay không mới có thể kết luận được.

Ngoài ra, các hành vi nêu trên còn vi phạm Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023. Cụ thể, Điều 39 quy định trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh với người tiêu dùng trong giao dịch trên không gian mạng. Theo đó, tổ chức, cá nhân kinh doanh trên không gian mạng có trách nhiệm cung cấp chính xác tên, địa chỉ, số diện thoại, phương thức liên hệ khác của tổ chức, cá nhân kinh doanh hoặc của đại diện của tổ chức, cá nhân kinh doanh tại Việt Nam (nếu có);… cho người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, phải minh bạch hoạt động quảng cáo trên không gian mạng theo quy định của pháp luật trong trường hợp có hoạt động quảng cáo; cung cấp báo cáo về các hoạt động kiểm duyệt nội dung đã thực hiện theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; xác thực danh tính tổ chức, cá nhân bán sản phẩm, hàng hóa, cung cấp dịch vụ trên nền tảng số trung gian của mình;…